مقاله مطالعه باروری و تعیین گرده دهنده مناسب برای زیتون محلی دزفول در شمال خوزستان

عنوان مقاله: مطالعه باروری و تعیین گرده دهنده مناسب برای زیتون محلی دزفول (Olea europaea L., Oleaceae Hoffsgg.& Link) در شمال خوزستان

نویسندگان: عجم گرد فریدون, شفیعی زرگر علیرضا

آدرس:

چکیده:
به منظور تعیین رقم گرده زا برای زیتون محلی دزفول با استفاده از گرده های ارقام محلی گرگان ۲، محلی گرگان ۳، مانزانیلا، سویلانا، کالامان و زیتون محلی دزفول، طرحی در قالب بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار و چهار تکرار، طی سال های ۷۹ و ۸۰ در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول اجرا شد. بدین منظور چهار اصله زیتون بار ده رقم محلی دزفول که وضعیت تقریبا یکسانی از نظر سن و موقعیت داشتند، بعنوان چهار بلوک یا تکرار انتخاب شدند. خوشه های گل در این اصله ها پس از حذف گل های نر و اخته کردن گل های کامل با استفاده از گرده های جمع آوری شده از سایر ارقام گرده افشانی شده و بلافاصله پاکت گذاری شدند. میوه های تشکیل شده حاصل از گرده افشانی با گرده های ارقام مختلف، در زمان سخت شدن هسته ها (اواسط خرداد ماه) شمارش و درصد تشکیل میوه تعیین شده و پس از تبدیل داده ها به ارک سینوس، تجزیه واریانس نتایج انجام گرفت. نتایج نشان داد که نوع گرده در میزان تشکیل میوه زیتون محلی دزفول از نظر آماری در سطح ۱% معنی دار است و با استفاده از برخی گرده های غیر می توان میزان تشکیل میوه را در آن بطور معنی داری افزایش داد. مقایسه میانگین تیمارهای مختلف نشان داد که تشکیل میوه در کلیه تیمارها بجز تیمار استفاده از گرده های زیتون رقم سویلانا ، با تیمار مادگی های خود گرده افشانی شده زیتون محلی دزفول ، بطور معنی داری بیشتر است. گرچه در هر دو سال اجرای آزمایش، تفاوت معنی داری در سطح ۱% بین دانه های گرده ارقام مانزانیلا ، محلی گرگان۲، محلی گرگان۳ و کالامان در باروری مادگی های زیتون محلی دزفول مشاهده نشد، اما در سال های اول و دوم به ترتیب با استفاده از دانه های گرده ارقام محلی گرگان ۲۳.۴۹, ۲ و محلی گرگان ۳۱.۲۳, ۳ درصد از انها بارور شده و به میوه تبدیل شدند، در صورتی که تنها ۷.۷۸ و ۹.۰۲ درصد از مادگی های خود گرده افشانی شده زیتون محلی دزفول تبدیل به میوه شدند که نشان دهنده وجود خودناسازگاری در این رقم می باشد. تجزیه مرکب نتایج دو سال اجرای طرح نشان داد که اثر سال در میزان تشکیل میوه در سطح ۱% معنی دار نبوده و شدت خود ناسازگاری در دو سال اجرای طرح تقریبا یکسان بوده است. بررسی کمی روغن در میوه های تشکیل شده نشان داد که تفاوت معنی داری در سطح ۱% بین میزان روغن میوه های حاصل از تلاقی های مختلف وجود نداشته و میزان روغن در ماده خشک میوه ها بین ۵۱.۳ تا ۵۴ درصد می باشد. بررسی های مربوط به باروری در زیتون محلی دزفول نشان داد که درصد گل های کامل در همه سالها یکسان نبوده و بین ۲۰ تا ۳۴ درصد تغییر می یابد و مابقی، گل های نر هستند. همچنین بین ۳.۰۴ تا ۳.۴ درصد از کل گل ها در گرده افشانی آزاد تبدیل به میوه شدند.